ΠΑΣΧΑΛΙΝΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ

ΤΗΣ

ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΜΑΣ

*

Οι πολυέλαιοι της εκκλησίας είχαν σβήσει. Παντού ήταν σκοτεινά. Ησυχία! Η ηρεμία της νύχτας θαρρείς πως μας συντρόφευε. Σε λίγο μέσα στο ιερό διέκρινα την πορτοκαλιά φλόγα ενός κεριού να τρεμοπαίζει, και ύστερα ακούστηκε η φωνή του ιερέα.

«Δεύτε λάβετε φως»

 Εκείνη η μικρή φλόγα έλαμψε τις λαμπάδες μας. Οι πολυέλαιοι άναψαν. Ο ναός γέμισε φως. Ήταν δώδεκα τα μεσάνυχτα.

«ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ»

Ακούστηκε ξανά η φωνή του ιερέα βροντώδης και γεμάτη κατάνυξη. Οι καμπάνες ήχησαν απ’ άκρη σε άκρη. Βεγγαλικά φώτισαν τον ουρανό. Η νύχτα έγινε μέρα. Όλοι μαζί υψώσαμε τις λαμπάδες μας και με μια φωνή φωνάξαμε.

            «Αληθώς Ανέστη».

*

Θυμάμαι τα χρόνια που πέρασαν σα σταγόνες βροχής, που λαμπιρίζουν καθώς κυλούν από τα βρεγμένα φύλλα των λουλουδιών. Χαμογελαστά χρόνια, που δεν πέρασαν στη λήθη. Στέκονται εκεί να θυμίζουν πως μπορούμε να ζούμε απλά, με συντροφιά την αγάπη. Θυμάμαι πως βοηθούσα τη μητέρα να φτιάξουμε τα κουλουράκια της Λαμπρής, να ζυμώσουμε τα τσουρέκια, την αγωνία που είχα να δω αν φούσκωσαν και να βάψουμε τα αυγά κάθε Μ. Πέμπτη. Και κάθε χρόνο μου διηγιόταν το έθιμο των κόκκινων αυγών.

«Η πρώτη που είδε», μου έλεγε «τον Χριστό που Αναστήθηκε ήταν η Μαγδαληνή, έτρεξε λοιπόν να το πει στους μαθητές Του. Στο δρόμο συνάντησε μια γυναίκα που κρατούσε ένα καλάθι με αυγά. Μόλις την είδε να τρέχει έτσι, τι ρώτησε που πάει και η Μαγδαληνή της είπε για τον Κύριο που Αναστήθηκε. Δεν το πιστεύω της αποκρίθηκε εκείνη. Αν είναι αλήθεια να γίνουν κόκκινα τα αυγά που κρατώ. Και φυσικά έγιναν».

Με αυτές τις θύμισες των χρόνων των παλιών ταξίδεψα, νοερά, σε διάφορα μέρη της πατρίδας μας κι έζησα κάποια ήθη και έθιμα του τόπου μας. Ζήστε τα κι εσείς μαζί μ’ εμένα.

 Βρέθηκα στην Πάτμο, το νησί όπου ο Άγιος Ιωάννης έγραψε την Αποκάλυψη.  Την Μ. Πέμπτη γίνεται η αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου και του Νιπτήρα, την δε Κυριακή του Πάσχα στο Μοναστήρι γίνεται η δεύτερη Ανάσταση όπου το Ευαγγέλιο διαβάζεται σε επτά γλώσσες και μοιράζουν κόκκινα αυγά στους πιστούς.

Όταν πήγα στη Θράκη μου έκανε εντύπωση το κάψιμο του Ιούδα. Παιδιά φτιάχνουν το ομοίωμα του και τον περιφέρουν από σπίτι σε σπίτι ζητώντας κλαδιά. Μετά την περιφορά του Επιταφίου θα κάψουν τα κλαδιά μαζί με το ομοίωμά του Ιούδα. Αλλά και στα περισσότερα χωριά της Κρήτης τα παιδιά μαζεύουν ξύλα και σχηματίζουν ένα βουνό απ’ αυτά. Τη παραμονή της Ανάστασης τοποθετούν στην κορυφή αυτού του βουνού το ομοίωμα του Ιούδα και το καίνε την ώρα που ο ιερέας λέει το «Χριστός Ανέστη». Οι καμπάνες κτυπάν συνεχώς, ενώ τα πυροτεχνήματα φωτίζουν τον ουρανό.

Την χρονιά που είχα πάει στην Καλαμάτα ενθουσιάστηκα με τον σαϊτοπόλεμο. Αυτό το έθιμο πηγάζει από τους αγώνες του 1821. Εκείνοι που διαγωνίζονται φορούν παραδοσιακές ενδυμασίες και χρησιμοποιούν χαρτονένιους σωλήνες γεμάτους μπαρούτι. Ένας άλλου τύπου… πόλεμος, είναι ο «χαλκουνοπόλεμος» στο Αγρίνιο.  Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Μετά την απελευθέρωση όμως συνεχίστηκε το άναμμα των χαλκουνιών, «αυτοσχέδιες εκρηκτικές κατασκευές» υπό την μορφή πολέμου, ο λεγόμενος χαλκουνοπόλεμος, ανάμεσα σε δυο ομάδες. Στην εποχή μας το έθιμο αυτό αναβιώνει κάθε Μ. Παρασκευή όχι πλέον υπό τύπου πολέμου ώστε να κυριαρχήσει μια ομάδα, αλλά το ποιος θα παρουσιάσει το πιο ωραίο θέαμα ανάβοντας τα χαλκούνια του. Αλλά και στη Χίο, στο Βροντάδο, το έθιμο του γνωστού ρουκετοπόλεμου έχει τις ρίζες του από την Τουρκοκρατία.

Με συγκίνησε η Μ. Παρασκευή στη Σύρο, όπου οι Επιτάφιοι Ορθοδόξων και Καθολικών συναντιούνται μαζί στην κεντρική πλατεία και γίνεται δέηση όλο κατάνυξη. Στο άλλο νησί των Κυκλάδων, τη Νάξο οι κοπέλες στολίζουν τον Επιτάφιο αφού πρώτα καθαρίσουν τις εκκλησίες. Το Πασχαλινό τραπέζι είναι πολύ ξεχωριστό με το μπατούδο «κατσίκι γεμιστό». Σε ένα άλλο νησί μας, την Πάρο μεγάλο ενδιαφέρον έχει η περιφορά του επιταφίου της Μάρπησσας.  Σε κάθε στάση που γίνεται φωτίζεται και ένα σημείο του βουνού όπου παιδιά αναπαριστούν το Θείο δράμα.

Δεν μπορώ να ξεχάσω τη φορά που βρέθηκα στη Ζάκυνθο. Η Ανάσταση γίνεται με την Ανατολή του ηλίου. Ο Μητροπολίτης χτυπά τις καμπάνες και αφήνει ελεύθερα λευκά περιστέρια. Από το καμπαναριό ρίχνουν κανάτες. Αλλά και στην Κέρκυρα το Μ. Σάββατο το πρωί μετά την ακολουθία χτυπούν οι καμπάνες και οι κάτοικοι απ’ τα παράθυρα των σπιτιών τους ρίχνουν πήλινα δοχεία στους δρόμους προκαλώντας μεγάλο κρότο.

Ένα άλλο όμορφο Πασχαλινό έθιμο που θα μου μείνει αλησμόνητο είναι το βράδυ της Ανάστασης στο Λεωνίδιο. Οι κάτοικοι έχουν κατασκευάσει χάρτινα αερόστατα τους λεγόμενους αφανούς και μόλις ακουστεί το Χριστός Ανέστη, ανάβουν τις κολλημάρες και τα φωτεινά αερόστατα γεμίζουν τον ουρανό και χάνονται. Λένε πως το έθιμο το έφεραν ναυτικοί από την Ιαπωνία και την Κίνα. 

Τα έθιμα του Πάσχα είναι από τα πιο όμορφα έθιμα της πατρίδας μας. Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας η γιορτή αυτή έχει κι ένα πολύ ξεχωριστό χαρακτήρα, και είναι μοναδικός για κάθε μέρος.

Σας εύχομαι μέσα απ’ την καρδιά μου «ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ».

           

Σημείωση:

Για πληροφορίες των Πασχαλινών εθίμων χρησιμοποίησα το διαδίκτυο.

 

   Copyright © 2013     Καίτη Λιανού-Ιωαννίδου
“All rights reserved "

 

Το ανωτέρω κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παλμός Γαλατσίου

Παρασκευή 3 Μαΐου 2013 αρ. φύλλου323